کیفیّت غسل
ج۱، مسئله ۴۴۴ . غسل جنابت و سایر غسل‌ها را – چه واجب و چه مستحب به جز غسل میّت – به دو صورت می‌توان انجام داد: «ترتیبی» و «ارتماسی»؛
البتّه غسل ترتیبی در صورتی که ترتیب بین راست و چپ بدن در آن مراعات گردد، بهتر از غسل ارتماسی است، امّا در مورد غسل میّت، احتیاط واجب آن است که تا غسل ترتیبی ممکن است، میّت را غسل ارتماسی ندهند.
غسل ترتیبی
ج۱، مسئله ۴۴۵ . در غسل ترتیبی انسان باید به نیّت غسل، بنابر احتیاط لازم، اوّل تمام سر و گردن و بعد بدن را بشوید و احتیاط مستحب آن است که اوّل طرف راست و بعد، طرف چپ بدن را بشوید[۱] و چنانچه فرد، ترتیب مذکور را عمداً یا از روی ندانستن مسأله رعایت نکرده، بنابر احتیاط واجب غسل وی صحیح نیست؛ مگر آنکه جاهل قاصر محسوب شود.
ج۱، مسئله ۴۴۶ . اگر فرد بدن را در غسل ترتیبی قبل از سر بشوید، لازم نیست غسل را دوباره انجام دهد؛ بلکه چنانچه بدن را دوباره بشوید، غسل او صحیح خواهد بود.
ج۱، مسئله ۴۴۷ . غسل ترتیبی را می‌توان با فرو رفتن در آب هم انجام داد. بنابراین، اگر فرد دو بار در آب فرو رود، یک بار به نیّت سر و گردن و بار دوّم به نیّت بدن، غسل او صحیح است، هرچند احتیاط مستحب است سه بار در آب فرو رود، یک بار به نیّت سر و گردن، بار دوّم به نیّت طرف راست و بار سوّم به نیّت طرف چپ.
ج۱، مسئله ۴۴۸ . چنانچه فردی تمام یا قسمتی از بدنش، قبل از اینکه آن قسمت را به نیّت غسل ترتیبی بشوید زیر آب باشد و بخواهد با حرکت دادن یا بدون حرکت دادن آن در زیر آب نیّت غسل کند، بنابر احتیاط واجب غسلش صحیح محسوب نمی‌شود؛
بنابراین، اگر فرد داخل حوض یا استخر آب است و می‌خواهد غسل ترتیبی نماید، احتیاط واجب آن است که از آب بیرون آید یا حدّاقل محلّی را که می‌خواهد غسل دهد از آب بیرون آورد و بعد به قصد غسل ترتیبی وارد آب نماید.
همین طور، اگر سر یا بدن فرد زیر دوش بوده و آب بر آن جریان داشته باشد، بنابر احتیاط لازم، محلّی را که می‌خواهد غسل دهد از دوش کنار ببرد و بعد به قصد غسل زیر دوش قرار دهد.
شایان ذکر است، کسی که این مسأله را نمی‌دانسته و آن را در غسل‌های گذشته مراعات نمی‌کرده، از آنجا که حکم مذکور بنابر احتیاط واجب است، می‌تواند – مانند سایر موارد احتیاط واجب – به مجتهد دیگری که از سایر مجتهدین اعلم است، رجوع کند و اگر وی رعایت این نکته را لازم نمی‌دانست، در این مسأله از او تقلید نماید تا غسل‌هایی که بدون رعایت این نکته انجام داده و از این به بعد به این گونه انجام می‌دهد، بدون اشکال باشد.
[۱] مگر در غسل میّت که لازم است طرف راست را قبل از طرف چپ بشوید و توضیح آن در احکام غسل میّت ذکر می‌شود.