ج۱، مسئله ۵۷۶ . زنانی که عادت عددیّه دارند و تعداد روزهای آن معیّن است دو دسته هستند:
اوّل: زنی که تعداد روزهای حیض او در دو ماه پشت سر هم یک اندازه باشد، ولی وقت خون دیدن او یکی نباشد، در این صورت، هرچند روزی که خون دیده عادت او می‌شود؛ مثلاً اگر ماه اوّل از روز اوّل تا پنجم و ماه دوم از یازدهم تا پانزدهم خون ببیند، عادت او پنج روز می‌شود.
دوم: زنی که دو ماه پشت سر هم، سه روز یا بیشتر خون ببیند و یک روز یا بیشتر پاک شود و دو مرتبه خون ببیند و وقت دیدن خون در ماه اوّل با ماه دوم فرق داشته باشد، در این صورت، اگر تمام روزهایی که خون دیده و روزهایی که در وسط پاک بوده، از ده روز بیشتر نشود و تعداد روزهایی که خون دیده به یک اندازه باشد، تمام روزهایی که خون دیده عادت حیض او می‌شود و بنابر احتیاط واجب، باید در روزهای وسط که پاک بوده، احتیاطاً کارهایی که بر زن غیر حائض واجب است انجام دهد و کارهایی که بر حائض حرام است ترک نماید؛ مثلاً اگر ماه اوّل از روز اوّل تا سوّم خون ببیند و دو روز پاک شود و دوباره از ششم تا هشتم به مدّت سه روز خون ببیند و ماه دوّم از یازدهم تا سیزدهم خون ببیند و دو روز پاک شود و دوباره از شانزدهم تا هجدهم سه روز خون ببیند، عادت عددیّۀ او شش روز می‌شود و در پاکی بین، بنابر احتیاط واجب کارهایی که بر حائض حرام است را ترک کرده و کارهایی که بر غیر حائض واجب است را انجام دهد.
امّا اگر در یک ماه، مثلاً سه روز خون ببیند و پاک شود و دوباره خون ببیند و در ماه دوّم، پنج روز خون دیده و پاک شود و دوباره خون ببیند و در هر دو ماه، مجموع ایام خون با پاکی وسط، هشت روز باشد، در این صورت، این زن دارای عادت عددیّه نیست، بلکه مضطربه حساب می‌شود که حکمش بعداً ذکر می‌شود.
ج۱، مسئله ۵۷۷ . زنی که عادت عددیّۀ تنها دارد و وقت آن مشخّص نیست، همین که خونی را مشاهده کرد که دارای نشانه‌های حیض است،[۱] آن را حیض قرار می‌دهد و به احکام زن حائض رفتار می‌کند،[۲] هرچند شک در استمرار آن برای مدّت سه روز داشته باشد و چنانچه بعداً بفهمد حیض نبوده، مثل اینکه قبل از سه روز پاک شود، باید عبادت‌هایی را که به‌جا نیاورده قضا نماید و اگر وقت باقی است، آنها را انجام دهد.
همچنین، اگر خون مذکور دارای نشانه‌های حیض نباشد، ولی بداند که آن خون سه روز ادامه پیدا می‌کند، باید آن را حیض قرار دهد و اگر نداند سه روز ادامه پیدا می‌کند یا نه، احتیاط واجب آن است که هم کارهایی را که بر مستحاضه واجب است، انجام دهد و هم کارهایی را که بر حائض حرام است، ترک نماید.
ج۱، مسئله ۵۷۸ . زنی که عادت عددیّه دارد، اگر کمتر یا بیشتر از تعداد روزهای عادت خود خون ببیند و از ده روز بیشتر نشود، تمام آن را حیض قرار دهد، هرچند نشانه‌های حیض را دارا نباشد.
ج۱، مسئله ۵۷۹ . زنی که عادت عددیّه دارد، اگر خون او از ده روز بیشتر شود، چنانچه همۀ خون‌هایی که دیده بدون نشانه بوده، مثلاً یک جور باشد و خون او تنها دارای نشانه‌های حیض باشد، هرچند درجات و مراتب آنها متفاوت باشد، مانند اینکه قسمتی از آن سیاه رنگ و قسمتی قرمز تیره باشد یا تنها دارای نشانه‌های استحاضه باشد، مثلاً زرد رنگ باشد، هرچند درجات زردی آن با هم متفاوت باشد، باید از موقع دیدن خون، به تعداد روزهای عادتش، حیض و بقیّۀ خون را استحاضه قرار دهد؛
امّا اگر همۀ خون‌هایی که دیده یک جور نباشد، بلکه چند روز از آن نشانۀ حیض و چند روز دیگر نشانۀ استحاضه داشته باشد، سه صورت دارد:
الف. چنانچه روزهایی که خون، نشانۀ حیض را دارد با تعداد روزهای عادت او یک اندازه باشد، باید آن روزها را حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد.
ب. اگر روزهایی که خون نشانۀ حیض دارد از روزهای عادت او بیشتر باشد، فقط به اندازۀ روزهای عادت حیض است و در این حال، عدد عادت را از ابتدای خون دارای نشانه‌های حیض قرار می‌دهد و بقیّه خون استحاضه است و در این حالت، کم کردن و کاستن از خون دارای نشانه‌های حیض در صورت امکان، از آخر آن انجام می‌شود و ایّام عادت از ابتدای آن لحاظ می‌شود.
ج. اگر روزهایی که خون، نشانۀ حیض را دارد از روزهای عادت او کمتر است، هرچند کمتر از سه روز باشد، باید آن روزها را با چند روز دیگر که روی هم به اندازۀ عادتش می‌شود حیض و بقیّه را استحاضه قرار دهد و این تکمیل در صورت امکان، از خونی که بعد از خون دارای نشانه‌های حیض است صورت می‌گیرد. بنابراین، در صور مذکور با کمک صفات و نشانه‌های حیض می‌توان وقت عادت عددیّه را معیّن نمود.
شایان ذکر است، زنی که مثلاً عادت عددیّۀ پنج روزه دارد، اگر مشاهدۀ خون در او استمرار پیدا کند و قبل از گذشتن ده روز از خونی که نشانۀ حیض دارد، دوباره خونی ببیند که آن هم نشانۀ خون حیض داشته باشد، مثل آن که پنج روز خون سیاه و نه روز خون زرد و دوباره پنج روز خون سیاه ببیند، باید خون اوّل را حیض و دو خون دیگر را استحاضه قرار دهد[۳] و امّا در صورتی که پنج روز خون سیاه و ده روز خون زرد و دوباره پنج روز خون سیاه ببیند، باید خون اوّل و خون سوّم که دارای نشانۀ حیض است را حیض و خون وسط را استحاضه قرار دهد.
ج۱، مسئله ۵۸۰ . زنی که – مثلاً – عادت عددیّه هفت روز دارد، اگر از اذان صبح روز اوّل خون بییند و خونریزیش در شب یازدهم قبل از اذان صبح روز یازدهم قطع شود، خونی که در تمام این مدّت دیده حکم حیض را دارد و در این صورت، شب یازدهم ملحق به ده روز می‌باشد و حکم تجاوز خون از ده روز در مورد آن جاری نمی‌شود؛
امّا چنانچه خونریزی وی مثلاً تا ظهر روز یازدهم ادامه یابد، حکم تجاوز خون از ده روز – که توضیح آن در مسألۀ قبل بیان شد – در مورد آن جاری می‌شود.
ج۱، مسئله ۵۸۱ . همان طور که در مسألۀ «۵۳۸» ذکرشد، زن می‌تواند عادت عددیّۀ ناقصه داشته باشد. با توجّه به این نکته، مثلاً زنی که عادت ناقصۀ او بین شش و هفت روز است، در صورتی که خونش از ده روز بیشتر شود، نمی‌تواند با نشانه‌های حیض یا در نظر گرفتن عادت بعضی از خویشانش و یا به انتخاب عدد، کمتر از شش روز یا بیشتر از هفت روز را حیض قرار دهد. بنابراین، اگر عددی را که با مراجعه به صفات یا خویشاوندان به دست آمده، پنج باشد، در این مورد نمی‌تواند عادت خود را پنج روز قرار دهد؛ بلکه باید مقدار یقینی از عادت خود را که شش روز است حیض قرار دهد و اگر عددی را که با مراجعه به صفات یا خویشاوندان به دست آمده، هشت روز باشد، در این مورد نمی‌تواند عادت خود را هشت روز قرار دهد، بلکه باید بیشترین عددی که احتمال می‌رود عادت او باشد، یعنی عدد هفت را حیض قرار دهد.
ج۱، مسئله ۵۸۲ . زنی که در هر ماه دو بار خون می‌بیند و دارای عادت عددیّه است، در صورتی که هر یک از دو خون کمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد و پاکی بین آن دو، کمتر از ده روز باشد و همۀ روزهایی که خون دیده با روزهایی که در وسط پاک بوده از ده روز بیشتر باشد، دو صورت دارد:
الف. چنانچه یکی از دو خون دارای نشانه‌های حیض باشد و خون دیگر دارای نشانه‌های حیض نباشد، خونی که دارای نشانه‌های حیض است را حیض قرار می‌دهد – هرچند مطابق با عدد عادت نباشد – و خونی که فاقد نشانه‌های حیض است استحاضه محسوب می‌شود – هرچند مطابق با عدد عادت باشد – در این مورد دو مثال ذکر می‌شود:
۱. اگر زنی عادت عددیّه‌اش هفت روز باشد، چنانچه از اوّل تا پنجم ماه به مدّت پنج روز خون دارای نشانه های حیض ببیند، سپس روز ششم و هفتم پاک باشد و از روز هشتم تا چهاردهم به مدّت هفت روز خون بدون نشانه های حیض ببیند، خون اوّل تا پنجم ماه را حیض قرار می‌دهد و خون هشتم تا چهاردهم ماه استحاضه محسوب می‌شود.
۲. اگر زنی عادت عددیّه‌اش هفت روز باشد، چنانچه از اوّل تا هفتم ماه به مدّت هفت روز، خون بدون نشانه‌های حیض ببیند، سپس روز هشتم و نهم پاک باشد و از روز دهم تا چهاردهم به مدّت پنج روز خون دارای نشانه‌های حیض ببیند، خون اوّل تا هفتم ماه را استحاضه قرار می‌دهد و خون دهم تا چهاردهم ماه حیض محسوب می‌شود.
ب. چنانچه هر دو خون دارای نشانه های حیض باشند یا هر دو خون فاقد نشانه‌های حیض باشند، خون اوّل را حیض قرار می‌دهد – هرچند مطابق با عدد عادت نباشد – و خون دوّم استحاضه محسوب می شود – هرچند مطابق با عدد عادت باشد – ولی احتیاط مستحب آن است که مراعات مقتضای احتیاط را بنماید؛ به این صورت که در مورد هر دو خون، کارهایی که بر زن حائض حرام است را ترک کرده و کارهایی که بر زن مستحاضه واجب است را انجام دهد، خصوصاً در موردی که هر دو خون نشانه‌های حیض را نداشته باشند.
مثلاً اگر زنی عادت عددیّه‌اش هفت روز باشد، چنانچه از اوّل تا پنجم ماه به مدّت پنج روز خون بدون نشانه های حیض ببیند، سپس روز ششم و هفتم پاک باشد و از روز هشتم تا چهاردهم به مدّت هفت روز خون بدون نشانه‌های حیض ببیند، خون اوّل تا پنجم ماه را حیض قرار می‌دهد و خون هشتم تا چهاردهم ماه استحاضه محسوب می‌شود، هرچند نسبت به خون اوّل احتیاط مستحب است کارهایی که بر زن مستحاضه واجب است را احتیاطاً انجام دهد، و نسبت به خون دوّم احتیاط مستحب است کارهایی را که بر زن حائض حرام است، ترک نماید.
[۱] نشانه‌های حیض، در مسألۀ «۴۸۴» ذکر شد.
[۲] بدیهی است فرض مسأله در موردی است که از حیض سابقش، حدّاقل ده روز گذشته باشد.
[۳] زیرا در مورد خون دوّم سیاه، از طرفی، به دلیل آن‌که حدّاقل پاکی (ده روز) از خون اوّل فاصله نشده، نمی‌‌توان تمام آن را حیض قرار داد و از طرفی چون خون در تمام پنج روز، نشانۀ یکسانی دارد (سیاه است)، در این مبحث (تشخیص به وسیلۀ صفات)، نمی‌‌توان در آن قائل به تبعیض شد و بعضی از آن را حیض و بعضی دیگر را استحاضه قرار داد