ج۱، مسئله ۸۳۹ . گریستن در عزای میّت مؤمن (شیعۀ دوازده امامی) مستحب است، ولی احتیاط مستحب آن است که در گریه بر میّت، صدا را زیاد بلند نکنند.[۱]
ج۱، مسئله ۸۴۰ . نوحه کردن بر میّت به شعر یا به غیر شعر، تا وقتی که دربردارندۀ دروغ و حرام دیگری نباشد، اشکال ندارد و بنابر احتیاط واجب شامل «ویل» و «ثُبُور» نباشد.[۲]
ج۱، مسئله ۸۴۱ . مستحب است قبل از دفن یا بعد از دفن، صاحبان عزا را سر سلامتی دهند و به آنان تسلیت گفته و ابراز همدردی نمایند و آنان را به صبر و شکیبایی دعوت کنند و این امر بعد از دفن بیشتر تأکید شده است، ولی اگر مدّتی گذشته که به واسطۀ سر سلامتی دادن مصیبت یادشان می‌آید، ترک آن بهتر است.
ج۱، مسئله ۸۴۲ . مستحب است انسان در مرگ خویشاوندان، مخصوصاً در مرگ فرزند صبر کند و هر وقت میّت را یاد می‌کند «إنّا لِلهِ وَإِنّا إِلَیْهِ راجِعُوْنَ» بگوید و برای میّت قرآن بخواند.
ج۱، مسئله ۸۴۳ . بنا بر احتیاط واجب، جایز نیست انسان در مرگ کسی صورت و بدن خود را بخراشد و موی خود را قطع کند، ولی به سر و صورت زدن جایز است.
ج۱، مسئله ۸۴۴ . پاره کردن یقه در مرگ غیر پدر و برادر، بنابر احتیاط واجب جایز نیست و احتیاط مستحب آن است که در مصیبت آنان هم، یقه پاره نکند.
ج۱، مسئله ۸۴۵ . اگر زن در عزای میّت، موی خود را بچیند، احتیاط مستحب است کفّاره‌ای همانند کفّارۀ افطار عمدی ماه مبارک رمضان بپردازد[۳] و چنانچه موی خود را بکَنَد یا صورت خود را بخراشد و خونین کند، احتیاط مستحب است که کفّاره‌ای همانند کفّارۀ قسم بپردازد.[۴] این حکم، در مورد مردی که در مرگ زوجه یا فرزندش، یقه یا لباس خود را پاره کند نیز جاری است.
ج۱، مسئله ۸۴۶ . در مراسم تعزیه، لازم است از اسراف و تبذیر و کارهای خلاف شرع پرهیز گردد.
ج۱، مسئله ۸۴۷ . مستحب است انسان از ثلث مالش برای اطعام در مراسم عزاداری خویش وصیت نماید و چنانچه میّت به اطعام از ثلث مالش در مراسم عزایش وصیت نموده باشد، عمل به این وصیّت لازم است.
ج۱، مسئله ۸۴۸ . مستحب است تا سه روز برای اهل خانۀ میّت، غذا بفرستند و غذا خوردن نزد آنان و در منزلشان مکروه است.[۵]
ج۱، مسئله ۸۴۹ . مناسب است مراسم تعزیه و مجلس فاتحه، ساده برگزار گردد و از تحمیل مخارج سنگین بر صاحبان عزا که از تحمّل آن به زحمت و حرج می‌افتند و غالباً رجحان شرعی ندارد، خودداری شود؛ علاوه بر اینکه این امر منافات با ابراز همدردی و فراهم نمودن موجبات تسلّی خاطر و رفع همّ و غمّ آنان – که از جمله دستورات دینی است – دارد.
بنابراین، مقتضی است مؤمنین سیره و روش حضرت رسول اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) و ائمّۀ طاهرین(علیهم السلام) و راهنمایی‌های اخلاقی و اسلامی را سرمشق قرار دهند و به اقتصاد و میانه‌روی عمل نمایند و حتّی کسانی که اهل تمکّن و توانایی مالی هستند نیز در این قبیل مراسم، میانه‌روی را مراعات نمایند تا کسانی که متمکّن نیستند به ملاحظۀ عرف معمول گرفتار زحمت نشوند و مخصوصاً اگر این مراسم برای رقابت و هم‌چشمی‌های دنیایی باشد، هرگز موجب اجر برای زنده و مرده نخواهد شد.
در مجموع، فرهنگ‌سازی برگزاری مراسم تعزیه به صورت سبک، ساده، بی‌آلایش و دور از تشریفات و اسراف و تبذیر و توجّه دادن بیشتر شرکت کنندگان به مرگ و قیامت می‌تواند آثار مثبتی برای جامعه و اجتماع به همراه آورد.
[۱] . حکم عزاداری برای معصومین (علیهم‌السلام) در جلد دوّم، احکام مربوط به عزاداری و مجالس مذهبی ذکر میشود
[۲] . مثل اینکه بگوید: وای هلاک شدم، نابود شدم، وای هلاک شوم، نابود شوم، الهی بمیرم، خدا مرا بکشد و سایر جملاتی که شامل نفرین خویش و دعا به هلاکت خویش باشد
[۳] یعنی یک بنده آزاد کند یا شصت روز روزه بگیرد یا شصت فقیر را طعام دهد.
[۴] یعنی یک بنده آزاد کند یا ده فقیر را طعام دهد و یا بپوشاند و در صورتی که فرد نسبت به سه مورد فوق ناتوان باشد، سه روز پی در پی روزه بگیرد
[۵] در بسیاری از موارد، رعایت این ادب اسلامی موجب پیشگیری از ایجاد زحمت اضافه بر صاحبان عزا و پرهیز از دغدغۀ تأمین هزینه های مرتبط با آن میشود، علاوه بر اینکه در بعضی از موارد، نوعی تکریم صاحبان عزا محسوب میشود