[۴۹۲] [۴۹۳] [۴۹۴] [۴۹۵] [۴۹۶] [۴۹۷] [۴۹۸] [۴۹۹]
سحر، کهانت، فال‌گیری، دعانویسی، شعبده‌بازی، هیپنوتیزم
ج۲، مسئله ۴۹۲. «سحر» (جادو) و یاد دادن و یاد گرفتن آن و کسب درآمد از طریق آن حرام است، هرچند بنابر احتیاط واجب برای دفع سحر باشد؛
البتّه گاهی سحر جهت دفع سحر دیگر، جایز، بلکه واجب می‌شود؛ مانند اینکه مصلحت شرعی مهم‌تری از قبیل حفظ جان مسلمان سحر شده، بستگی به آن داشته باشد.
ج۲، مسئله ۴۹۳. «کهانت» و نیز کسب درآمد از طریق آن حرام است. منظور از آن، خبر دادن به امور غیبی و پنهان است که کاهن به زعم خویش، آن را از طریق ارتباط با جنّیان کسب نموده است. همچنین، مراجعه به کاهن و تصدیق گفتار وی جایز نیست.
امّا اگر خبر دادن از امور پنهان، بر اساس نشانه‌ها و قرائن و شواهد عقلایی باشد که معمولاً بر دیگران مخفی است، در صورت یقین یا اطمینان به صحیح بودن آن جایز است. در غیر این صورت، خبر دادن از آن به صورت جزمی و یقینی، از مصادیق قول بدون علم یا حجّت بوده و جایز نمی‌باشد.
ج۲، مسئله ۴۹۴. «فال‌گیری» از قبیل فال فنجان، فال قهوه، کف‌بینی، آینه‌بینی و امثال آنها اعتبار شرعی ندارد و خبر دادن به صورت جزمی و یقینی از طریق این شیوه‌ها، از مصادیق قول بدون علم یا حجّت بوده و جایز نیست.
همین طور، ترتیب اثر دادن به خبرهایی که از این طریق حاصل می‌شود، در مواردی که اثبات آن نیازمند حجّت شرعی یا عقلی است، جایز نمی‌باشد، علاوه بر اینکه مراجعه به این افراد معمولاً موجب تضییع وقت و هدر دادن مال می‌گردد و گاهی نیز، نوعی ترویج باطل محسوب می‌شود.
ج۲، مسئله ۴۹۵. نوشتن دعاهایی‌که از ائمّۀ معصومین(علیهم السلام) نقل شده و در کتب معتبر موجود است، اشکال ندارد.
همین طور، استفاده از حرزهایی که در کتب روایی ذکر شده، به امید ترتّب آثار و فوائدی که برای آن بیان شده اشکال ندارد؛ ولی استفاده از طلسم‌های مشتمل بر سحر و مانند آن جایز نیست.
ج۲، مسئله ۴۹۶. «شعبده‌بازی» در صورتی حرام است که عنوان حرامی بر آن منطبق گردد، مانند اینکه موجب ضرر رساندن یا هتک حرمت مؤمن یا آزار و اذیّت وی یا تصرّف در اموال افراد بدون رضایت آنان گردد؛ در غیر این صورت، حرام نیست.
شعبده (تردستی یا چشم‌بندی) عبارت است از اینکه تردست، امور غیر واقعی را با استفاده از مهارت‌های این حرفه از قبیل سرعت عمل و انجام حرکات سریع یا پنهان، مخفی‌سازی اشیاء و استفاده از خطای دید بیننده، به صورت امر واقعی ارائه می‌دهد.
ج۲، مسئله ۴۹۷. هیپنوتیزم و برقراری ارتباط با ضمیر ناخود آگاه افراد از این طریق، چنانچه عنوان حرامی بر آن منطبق گردد – مانند اینکه موجب ضرر رساندن به فردی گردد که ضرر رساندن به وی حرام است – جایز نیست؛ در غیر این صورت، اشکال ندارد.
فضای مجازی، اینترنت، شبکههای اجتماعی و سایر ابزارهای مشترک
ج۲، مسئله ۴۹۸. فضای مجازی، اینترنت و شبکههای اجتماعی ابزار مشترک[۱] محسوب می‌شوند و از آنجا که زمینۀ ابتلا به گناهان مختلف[۲] از این طریق زیاد و دسترسی به آن آسان است، باید پرهیز و مراقبت زیادی در استفاده از آن صورت گیرد.
استفاده و نگهداری از این ابزار – همچون سایر ابزارهای مشترک – برای کسی که خود را نسبت به ارتکاب گناه (أعم از نگاه‌های آلوده و مکالمات حرام، گوش دادن به غنا و موسیقی حرام، عضویّت در گروه‌های منحرف و سایر عناوین حرام) از این طریق ایمن نمی‌داند، جایز نیست و در غیر این صورت، جایز است.[۳]
اگر فرد ابزارهای فوق[۴] را در اختیار خانوادۀ خویش قرار می‌دهد، نگهداری آن در خانه در صورتی جایز است که شرط مذکور در مورد خانوادۀ وی هم، وجود داشته باشد.
ج۲، مسئله ۴۹۹. در مورد مسألۀ قبل با توجّه به تأثیر فضای مجازی بر روح و جسم افراد، وظیفۀ کسی که تربیت و سرپرستی فرزند به عهدۀ اوست، از جهت در اختیار قرار ندادن امکانات مربوط به این فضا یا محدود کردن و مدیرّیت آن در سنین و شرایطی که ترس ابتلا به گناه یا سستی در عقیده و اخلاق آنان وجود دارد، بسیار مهمّ و حسّاس و نقش آفرین است؛
بدیهی است قابلیّت و ظرفیّت این فضا برای استفاده‌های آموزشی و تحصیلی و توصیۀ معلّمین و مدارس بر آن، نباید والدین را از این وظیفۀ مهمّ غافل کند؛ علاوه بر اینکه معلّمان و مربّیان نیز، نباید زمینۀ ابتلای دانشجویان و دانش آموزان به گناه را فراهم کنند.
[۲] . چه گناهان و محرّماتی که مربوط به استفادۀ خود کاربر از فضای مجازی است و چه گناهانی که در رابطه با ارائه و ارسال مطالب به دیگران برای فرد پیش می‌آید؛ اموری از قبیل ریختن آبروی مؤمن، دروغ و قول به غیر علم، افشای اسرار و انتشار فایل‌ها و ویدیوهای محرمانه، نشر امور خلاف تقیّه و تصاویر فساد‌انگیز و محرّک، گذاشتن عکس‌های بدون حجاب و فساد‌انگیز به عنوان شناسۀ شخصی (پروفایل)، نشر شبهات دینی و موسیقی حرام و ارتباط حرام با نامحرم و سایر اموری که تعدادی از آنها در مسألۀ «۳۹۴» ذکر شد
[۳] بنابراین، حکم استفاده از اینترنت، فضای مجازی و شبکههای اجتماعی و سایر ابزارهای مشترک برای اشخاص متفاوت است، استفاده از آنها برای کاربرانی که در مرتبۀ امن دینی و اعتقادی و اخلاقی هستند و از این ابزارها خارج از مسیر شرع استفاده نمی‌کنند اشکال ندارد، امّا استفاده از آنها برای کاربرانی که چنین نیستند و خوف و ترس انحراف فکری، عقیدتی، اخلاقی آنان از این طریق وجود داشته باشد، جایز نیست؛ مگر آنکه طوری استفادۀ خویش را محدود نمایند که از ابتلای به گناه و حرام مصون باشند؛ البتّه در صورتی که در این زمینه منع قانونی وجود داشته باشد، اجازۀ مخالفت با آن داده نمی‌شود
[۴] . مانند اینترنت، موبایل، تلویزیون.