ارث (طبقه دوم)

[۱۱۷۳] [۱۱۷۴] [۱۱۷۵] [۱۱۷۶] [۱۱۷۷] [۱۱۷۸] [۱۱۷۹] [۱۱۸۰] [۱۱۸۱] [۱۱۸۲] [۱۱۸۳] [۱۱۸۴] [۱۱۸۵] [۱۱۸۶] [۱۱۸۷] [۱۱۸۸] [۱۱۸۹] [۱۱۹۰] [۱۱۹۱] [۱۱۹۲] [۱۱۹۳] [۱۱۹۴] [۱۱۹۵] [۱۱۹۶] [۱۱۹۷] [۱۱۹۸] [۱۱۹۹] [۱۲۰۰] [۱۲۰۱] [۱۲۰۲] [۱۲۰۳] [۱۲۰۴] [۱۲۰۵] [۱۲۰۶] [۱۲۰۷] [۱۲۰۸] [۱۲۰۹] [۱۲۱۰] [۱۲۱۱] [۱۲۱۲] [۱۲۱۳] [۱۲۱۴] [۱۲۱۵] [۱۲۱۶] [۱۲۱۷] [۱۲۱۸] [۱۲۱۹] [۱۲۲۰] [۱۲۲۱] [۱۲۲۲] [۱۲۲۳] [۱۲۲۴] [۱۲۲۵]

ارث دستۀ دوّم

الف. ارث جدّ و جدّه

ج۴، مسئله ۱۱۷۳ . اگر وارث میّت، فقط «یک جدّ یا یک جدّه (پدری یا مادری)» باشد، همۀ اموال میّت به او ارث میرسد.

ج۴، مسئله ۱۱۷۴ . اگر وارث میّت، فقط «جدّ و جدّۀ پدرى» باشد، اموال سه قسمت میشود، یک قسمت یعنی یک سوم اصل اموال ^[۱] را جدّه و دو قسمت یعنی دو سوم آن را جدّ ارث میبرد.

ج۴، مسئله ۱۱۷۵ . اگر وارث میّت فقط «جدّ و جدّۀ مادرى» باشد، اموال را به‌طور مساوى بین خودشان قسمت میکنند.

ج۴، مسئله ۱۱۷۶ . اگر وارث میّت، فقط «یک جدّ یا جدّۀ‌ پدرى و یک جدّ یا جدّۀ مادرى» باشد، مال سه قسمت میشود؛ یک قسمت یعنی یک یکم اصل اموال را جدّ یا جدّۀ مادرى و دو قسمت یعنی یک دوم آن را جدّ یا جدّۀ پدرى ارث میبرد.

ج۴، مسئله ۱۱۷۷ . اگر وارث میّت، «جدّ و جدّۀ پدرى و جدّ و جدّۀ مادرى» باشد، مال سه قسمت میشود، یک قسمت یعنی یک یکم اصل اموال بین جدّ و جدّۀ مادرى به‌طور مساوى قسمت می‌شود و دو قسمت یعنی دو سوم آن را به جدّ و جدّۀ پدرى میدهند و از این دو قسمت، جدّ پدری دو برابر جدّۀ پدری ارث میبرد.

ارث زن یا شوهر به همراه جدّ یا جدّه

ج۴، مسئله ۱۱۷۸ . اگر به همراه شوهر میّت، فقط یک جدّ یا یک جدّه (پدری یا مادری) باشد، شوهر میّت یک دوم از اصل اموال^[۲] ارث می‌برد و باقیماندۀ اموال میّت به جدّ یا جدّه ارث می‌رسد.

ج۴، مسئله ۱۱۷۹ . اگر به همراه شوهر میّت، جدّ و جدّۀ پدری باشد، شوهر میّت یک دوم از اصل اموال ارث می‌برد و باقیمانده به جدّ و جدّۀ پدری ارث می‌رسد، طوری که سهم جدّ پدری از این مقدار، دو برابر سهم جدّۀ پدری باشد.

ج۴، مسئله ۱۱۸۰ . اگر به همراه شوهر میّت، جدّ و جدّۀ مادری باشد، شوهر میّت یک دوم از اصل اموال ارث می‌برد و باقیمانده به جدّ و جدّۀ مادری ارث می‌رسد که به‌طور مساوی بینشان قسمت می‌شود.

ج۴، مسئله ۱۱۸۱ . اگر به همراه شوهر میّت، یک جدّ یا جدّۀ پدرى و یک جدّ یا جدّۀ مادرى باشد، شوهر میّت یک دوم از اصل اموال و جدّ یا جدّۀ مادری یک سوم از اصل اموال ارث می‌برند و باقیمانده یعنی یک ششم ، به جدّ یا جدّۀ پدری ارث می‌رسد.^[۳]

ج۴، مسئله ۱۱۸۲ . اگر به همراه شوهر میّت، جدّ و جدّۀ پدرى و جدّ و جدّۀ مادرى او باشند، شوهر میّت یک دوم از اصل اموال، و جدّ و جدّۀ مادری یک سوم از اصل اموال ارث می‌برند که به‌طور مساوی بینشان قسمت می‌شود، و باقیمانده یعنی یک ششم اموال به جدّ و جدّۀ پدری ارث می‌رسد، طوری که سهم جدّ پدری از این مقدار دو برابر سهم جدّۀ پدری باشد.بنابراین، سهم الارث شوهر میّت سه ششم، جدّ و جـدۀ مادری دو ششم و جـدّ و جـدّۀ پــدری یک ششم اموال می‌باشد.

ج۴، مسئله ۱۱۸۳ . اگر به همراه زوجۀ میّت، فقط یک جدّ یا یک جدّه (پدری یا مادری) باشد، زوجۀ میّت یک چهارم از اصل اموال ارث می‌برد^[۴] و باقیمانده به جدّ یا جدّه ارث می‌رسد.

ج۴، مسئله ۱۱۸۴ . اگر به همراه زوجۀ میّت، جدّ و جدّۀ پدری باشند، زوجۀ میّت یک چهارم از اصل اموال ارث می‌برد و باقیمانده به جدّ و جدّۀ پدری ارث می‌رسد، طوری که سهم جدّ پدری از این مقدار دو برابر سهم جدّۀ پدری باشد.

ج۴، مسئله ۱۱۸۵ . اگر به همراه زوجۀ میّت، جدّ و جدّۀ مادری باشند، زوجۀ میّت یک چهارم از اصل اموال ارث می‌برد و باقیمانده به جدّ و جدّۀ مادری ارث می‌رسد که به‌طور مساوی بینشان قسمت می شود

ج۴، مسئله ۱۱۸۶ . اگر به همراه زوجۀ میّت، یک جدّ یا جدّۀ پدرى، و یک جدّ یا جدّۀ مادرى باشد، زوجۀ میّت یک چهارم از اصل اموال و جدّ یا جدّۀ مادری یک سوم از اصل اموال ارث می‌برند و باقیمانده، یعنی پنج دوازدهم اموال به جدّ یا جدّۀ پدری ارث می‌رسد.

بنابراین، سهم الارث زوجۀ میّت سه دوازدهم و جدّ یا جدّۀ مادری چهار دوازدهم و جدّ یا جدّۀ پدری، پنج دوازدهم اموال می‌باشد.

ج۴، مسئله ۱۱۸۷ . اگر به همراه زوجۀ میّت، جدّ و جدّۀ پدرى و جدّ و جدّۀ مادرى باشند، زوجۀ میّت یک چهارم از اصل اموال و جدّ و جدّۀ مادری یک سوم از اصل اموال ارث می‌برند که به‌طور مساوی بینشان قسمت می‌شود و باقیمانده یعنی پنج دوازدهم اموال به جدّ و جدّۀ پدری ارث می‌رسد، طوری که سهم جدّ پدری از این مقدار، دو برابر سهم جدّۀ پدری باشد.

بنابراین، سهم الارث زوجۀ میّت، سه دوازدهم و جدّ و جدّۀ مادری چهار دوازدهم و جدّ و جدۀ پدری پنج دوازدهم اموال می‌باشد.

ب. ارث برادر و خواهر

ج۴، مسئله ۱۱۸۸ . اگر وارث میّت، فقط «یک برادر یا یک خواهر (پدری یا مادری یا پدر و مادری)» باشد، همۀ اموال به او ارث میرسد.

ج۴، مسئله ۱۱۸۹ . اگر ورثۀ میّت فقط «چند برادر یا خواهر پدر و مادرى» باشند، اموال به‌طور مساوى بین آنان قسمت میشود و چنانچه برادر و خواهر پدر و مادرى با هم باشند، هر برادرى دو برابر خواهر ارث میبرد.^[۵]

ج۴، مسئله ۱۱۹۰ . اگر ورثۀ میّت «چند برادر یا خواهر مادرى، یا چند برادر و خواهر مادرى» باشند، اموال به‌طور مساوى بین آنان قسمت میشود.

ج۴، مسئله ۱۱۹۱ . اگر ورثۀ میّت، «برادر و خواهر پدر و مادرى و یک برادر یا یک خواهر مادرى» باشند، اموال شش قسمت میشود، یک قسمت یعنی یک ششم اصل اموال به برادر یا خواهر مادرى داده می‌شود و پنج قسمت دیگر، یعنی پنج ششم آن را برادر و خواهر پدر و مادرى ارث می‌برند؛ طوری که سهم هر برادر دو برابر سهم خواهر باشد.

ج۴، مسئله ۱۱۹۲ . اگر ورثۀ میّت، «برادر و خواهر پدر و مادرى و چند برادر و خواهر مادرى» باشد، اموال سه قسمت میشود، یک قسمت یعنی یک سوم اصل اموال به برادر و خواهر مــادرى داده شــده و بــه‌طـــور مســـاوى بینشـــان تقسیـــم می‌گردد و دو قسمــت دیگر – یعنـی دو سوم آن – را برادر و خواهر پدر و مادرى ارث می‌برند؛ طوری که سهم هر برادر دو برابر خواهر باشد.

ج۴، مسئله ۱۱۹۳ . «برادر یا خواهر پدری میّــت»، فقط در صورتــی ارث می‌برنــد که میّــت دارای برادر یا خواهر پدر و مادرى نباشد و در این صورت کیفیّت تقسیم ارث در مورد آنان، همانند برادر و خواهر پدر و مادری می‌باشد که در مسائل قبل ذکر شد.

ارث برادر‌زاده و خواهر‌زادۀ میّت

ج۴، مسئله ۱۱۹۴ . اگر فرد در هنگام وفات، برادر و خواهر نداشته باشد، سهم ارث آنان به اولادشان مى‌رسد، یعنى نخست هر یک از برادر و خواهر میّت که دارای فرزند می‌باشند زنده فرض می‌شوند و سهم الارث هر فرد از آنان محاسبه شده و بین فرزندان وی تقسیم می‌شود.

شایان ذکر است، سهم هر یک از برادر و خواهر مادرى به‌طور مساوى بین فرزندانشان قسمـت میشود، هرچند بعضی از آنان دختــر و بعضــی پســر باشــند؛

امّا اگر فرزندان برادر و خواهر پدر و مادری یا پدری بعضی پسر و برخی دختر باشند، بنابر نظر مشهور فقهای عظام – ^{رضوان اللّه تعالی علیهم} – هر پسرى دو برابر دختر ارث میبرد، ولى احتمال دارد که ارث بین آنان هم به‌طور مساوی‌ قسمت شود. بنابراین، مراعات مقتضای احتیاط در این مورد ترک نشده و بنابر احتیاط واجب با هم مصالحه نمایند.^[۶]

ارث زن یا شوهر همراه با برادر و خواهر

ج۴، مسئله ۱۱۹۵ . اگر به همراه شوهر میّت، فقط یک برادر یا یک خواهر (پدری یا مادری یا پدر و مادری) باشد، شوهر یک دوم از اصل اموال را ارث می‌برد و باقیمانده، سهم الارث برادر یا خواهر می‌باشد.

ج۴، مسئله ۱۱۹۶ . اگر به همراه شوهر میّت، چند برادر یا خواهــر پــدر و مادرى باشنــد، شوهــر یک دوم از اصل اموال را ارث می‌برد و باقیمانده به‌طور مساوى بین برادران یا خواهران پدر و مادری قسمت میشود و چنانچه برادر و خواهر پدر و مادرى با هم باشند، هر برادرى دو برابر خواهر ارث میبرد.

ج۴، مسئله ۱۱۹۷ . اگر به همراه شوهر میّت، چند برادر یا خواهر مادرى یا چند برادر و خواهر مادرى باشند، شوهر یک دوم از اصل اموال را ارث می‌برد و باقیمانده به‌طور مساوى، بین سایر ورثه قسمت میشود.

ج۴، مسئله ۱۱۹۸ . اگر به همراه شوهر میّت، برادر و خواهر پدر و مادرى و یک برادر یا یک خواهر مادرى باشـد، شوهــر یک دوم از اصل اموال را ارث می‌بــرد و ارث بــرادر یا خواهــر مادری یک ششم از اصل اموال می‌باشد و باقیمانده یعنی دو ششم آن به برادر و خواهر پدر و مادری ارث می‌رسد که سهم هر برادر از این مقدار دو برابر سهم خواهر می‌باشد^[۷]

ج۴، مسئله ۱۱۹۹ . اگر به همراه شوهر میّت، برادر و خواهر پدر و مادرى و چند برادر یا خواهر مادرى یا برادر و خواهر مادری باشد، شوهر یک دوم از اصل اموال را ارث می‌برد و خویشاوندان مادری مذکور مجموعاً یک سوم از اصل اموال را ارث می‌برند که این مقدار به‌طور مساوی بینشان تقسیم می‌شود و باقیمانده یعنی یک ششم آن به برادر و خواهر پدر و مادری ارث می‌رسد، که سهم هر برادر از این مقدار دو برابر سهـم هر خواهر می‌باشد.

ج۴، مسئله ۱۲۰۰ . اگر به همراه زوجۀ میّت، فقط یک برادر یا یک خواهر (پدری یا مادری یا پدر و مادری) باشد، زوجه یک چهارم از اصل اموال را ارث می‌برد^[۸] و باقیمانده، سهم الارث برادر یا خواهر می‌باشد.

ج۴، مسئله ۱۲۰۱ . اگر به همراه زوجۀ میّت، چنــد برادر یا خواهر پدر و مادرى باشـــند، زوجـــه یک هشتم از اصل اموال را ارث می‌برد و باقیمانده به‌طور مساوى بین برادران یا خواهران قسمت میشود و اگر برادر و خواهر پدر و مادرى با هم باشند، هر برادرى دو برابر خواهر ارث میبرد.

ج۴، مسئله ۱۲۰۲ . اگر به همراه زوجۀ میّت، چند برادر مادری یا چند خواهر مادرى یا برادر و خواهر مادرى باشند، زوجه یک چهارم از اصل اموال را ارث می‌برد و باقیمانده به‌طور مساوى بین سایر ورثه قسمت میشود.

ج۴، مسئله ۱۲۰۳ . اگر به همراه زوجۀ میّت، برادر و خواهر پدر و مادرى و یک برادر یا یک خواهر مادرى باشد، زوجه یک چهارم از اصل اموال را ارث می‌برد و سهم الارث برادر یا خواهر مادری، یک ششم از اصل اموال می‌باشد و باقیمانده یعنی هفت دوازدهم آن به برادر و خواهر پدر و مادری ارث می‌رسد که سهم هر برادر از این مقدار دو برابر سهم هر خواهر می‌باشد.

بنابراین، سهم الارث زوجۀ میّت سه دوازدهم و برادر یا خواهر مادری، دو دوازدهم و برادر و خواهر پدر و مادری هفت دوازدهم اموال می‌باشد.

ج۴، مسئله ۱۲۰۴ . اگر به همراه زوجۀ میّت، برادر و خواهرِ پدر و مادرى و چند برادر یا خواهر یا برادر و خواهر مادرى باشد، زوجه یک چهارم از اصل اموال را ارث می‌برد و سهم الارث خویشاوندان مادری یک سوم از اصل اموال می‌باشد که این مقدار به‌طور مساوی بینشان تقسیم می‌شود و باقیمانده یعنی پنج دوازدهم آن به برادر و خواهر پدر و مادری ارث می‌رسد که سهم هر برادر از این مقدار دو برابر سهم هر خواهر می‌باشد.

بنابراین، سهم الارث زوجۀ میّت سه دوازدهم و خویشاوندان مادری چهار دوازدهم و خویشاوندان پدری پنج دوازدهم اموال می‌باشد.

ج. ارث جدّ و جدّه به همراه برادر و خواهر

ج۴، مسئله ۱۲۰۵ . اگر ورثۀ میّت، «جدّ یا جدّۀ مادری یا هردوی آنان و برادر یا خواهر مادری یا هر دوی آنان» باشند، اموال بینشان به‌طور مساوى تقسیم میشود، هرچند بعضى مذکّر و بعضى مؤنّث باشند.

ج۴، مسئله ۱۲۰۶ . اگر ورثۀ میّت، «جدّ یا جدّۀ پدری یا هر دوی آنان و برادر یا خواهر پدر و مادری^[۹] یا هر دوی آنان» باشند، در فرضى که همۀ آنان مذکّر یا مؤنّث باشند اموال بینشان به‌طور مساوى تقسیم میشود و اگر مختلف باشند، هر مذکّرى دو برابر مؤنّث ارث میبرد.

ج۴، مسئله ۱۲۰۷ . اگر ورثۀ میّت، «اجداد (پدربزرگ‌ها) یا جدّات (مادربزرگ‌ها) یا هر دوی آنان – هم از طرف پدر و هم از طرف مادر – و برادران یا خواهران یا هر دوی آنان – برخى پدر و مادرى^[۱۰] و برخى مادرى» باشند، در این صورت سهم الارث «خویشان مادرى» اعم از برادران و خواهران و اجداد و جدّات، یک سوم از اصل اموال متوفّی می‌باشد که به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود، هرچند بعضی مذکّر و بعضی مؤنّث باشند. باقیمانده، یعنی دو سوم آن به «خویشان پدرى»^[۱۱] ارث می‌رسد و به هر مذکّرى دو برابر مؤنّث داده میشود و اگر همه مذکّر یا مؤنّث باشند، به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود.

ج۴، مسئله ۱۲۰۸ . اگر ورثۀ میّت، «جدّ یا جدّۀ پدری یا هر دوی آنان و برادر یا خواهر مادری یا هر دوی‌ آنان» باشند، در صورتی که متوفّی فقط دارای یک برادر یا خواهر مادری باشد، یک ششم از اصل اموال را ارث میبرد و اگر بیــش از یک نفر باشنــد، مجموعاً یک سوم اصل اموال را ارث می‌برند که به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود و باقیمانده، سهم الارث جدّ یا جدّۀ پدری است و اگر جدّ و جدّه هر دو باشند، جدّ دو برابر جدّه ارث میبرد.

ج۴، مسئله ۱۲۰۹ . اگر ورثۀ میّت «جدّ یا جدّۀ مادری یا هر دوی آنان و برادر یا برادران پدر و مادری»‌ باشند، جدّ یا جدّۀ مادری یک سوم اصل اموال را ارث می‌برد و چنانچه هر دو هستند یک سوم به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود و باقیمانده یعنی دو سوم اموال سهم الارث برادر یا برادران پدر و مادری می‌باشد.

ج۴، مسئله ۱۲۱۰ . اگر ورثۀ میّت، «جدّ یا جدّۀ مادری یا هر دو و دو یا چند خواهر پدر و مادری» باشند، جدّ یا جدّۀ مادری یا هر دو یک سوم اصل اموال را ارث می‌برند و چنانچه هر دو هستند، یک سوم به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود و باقیمانده، یعنی دو سوم آن سهم الارث خواهران پدر و مادری می‌باشد.

ج۴، مسئله ۱۲۱۱ . اگر ورثۀ میّت، «جدّ یا جدّۀ مادری یا هر دو و یک خواهر پدر و مادری» باشد، جدّ یا جدّۀ مادری یا هر دو یک سوم اصل اموال را ارث می‌برند و چنانچه هر دو هستند یک سوم به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود و خواهر یک دوم اصل اموال را ارث میبرد و باقیمانده، یعنی یک ششم آن ممکن است تمامش سهم خواهر باشد یا میان او و جدّ یا جدّه به نسبت سهام آنان تقسیم ‌شود. بنابراین، مراعات مقتضای احتیاط در این مورد ترک نشود و بنابر احتیاط واجب با هم مصالحه نمایند.^[۱۲]

ج۴، مسئله ۱۲۱۲ . اگر ورثۀ میّت، «اجداد یا جدّات یا هر دو – هم از طرف پدر و هم از طرف مادر – و برادر یا خواهر مادرى» باشند، سهم الارث جدّ یا جدّۀ مادرى و برادر یا خواهر مادرى یک سوم اصل اموال می‌باشد که به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود، هرچند بعضى مذکّر و بعضى مؤنّث باشند.

باقیمانده، یعنی دو سوم آن سهم الارث جدّ یا جدّۀ پدرى است و چنانچه هر دو باشند از این مقدار، جدّ دو برابر جدّه ارث می‌برد.

ج۴، مسئله ۱۲۱۳ . اگر ورثۀ میّت، «جدّ یا جدّۀ پدرى یا هر دو و برادر یا خواهر یا برادر و خواهر بعضى پدر و مادری^[۱۳] و بعضى مادرى» باشند، چنانچه متوفّی فقط دارای یک برادر یا خواهر مادری باشد، یک ششم اصل اموال و در صورتی که بیشتر از یک نفر باشند، مجموعاً یک سوم اصل اموال وی را ارث می‌برند که به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود و باقیمانده، سهم الارث برادر یا خواهر یا برادر و خواهر پدر و مادری و جدّ یا جدّۀ پدرى یا هر دوی آنان است و سهم الارث هر مذکّر دو برابر مؤنّث می‌باشد.

ج۴، مسئله ۱۲۱۴ . اگر ورثۀ میّت، «جدّ یا جدّۀ مادرى یا هر دو و برادر یا خواهر یا برادر و خواهر بعضى پدر و مادری^[۱۴] و بعضى مادرى» باشند، سهم الارث جدّ یا جدّۀ مادرى یا هر دو نفر آنان و برادر یا خواهر یا برادر و خواهر مادرى یک سوم اصل اموال است که به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود.

باقیمانده، یعنی دو سوم آن، سهم الارث برادر یا خواهر یا برادر و خواهر پدر و مادری است که سهم پنج سی ام هر مذکّر دو سه سی ام برابر مؤنّث می‌باشد.

جدّ و جدّه و برادر و خواهر به همراه فرزندانِ برادر و خواهر

ج۴، مسئله ۱۲۱۵ . اگر میّت دارای «جدّ یا جدّۀ مادری یا هر دو و برادر یا خواهر پدر و مادری یا هر دو^[۱۵] » باشد، فرزندان برادر یا خواهر پدر و مادری ارث نمی‌برند؛

ولی‌ در فرض مذکور، مانعی از ارث بردن «فرزندان برادر و خواهر مادری» نمی‌باشد.^[۱۶]

شایان ذکر است، جدّ و جدّۀ مادری و فرزندان برادر و خواهر مادری یک سوم اصل اموال را ارث می‌برند^[۱۷] و باقیمانده، یعنی دو سوم آن به سایر ورثه ارث می‌رسد.

ج۴، مسئله ۱۲۱۶ . اگر میّت دارای «جدّ یا جدّۀ پدری یا هر دو و برادر یا خواهر مادری یا هر دو» باشد، فرزندان برادر یا خواهر مادری ارث نمی‌برند؛ ولی در فرض مذکور، مانعی از ارث بردن «فرزندان برادر و خواهر پدر و مادری» نمی‌باشد.^[۱۸]

شایان ذکر است، برادر یا خواهر مادری یا هر دوی آنان مطابق مسألۀ «۱۲۱۳» ارث می‌برند و باقیماندۀ اموال به جدّ و جدّۀ پدری و فرزندان برادر و خواهر پدر و مادری ارث می‌رسد.^[۱۹]

زن یا شوهر همراه با دو گروه اجداد و جدّات و برادران و خواهران

ج۴، مسئله ۱۲۱۷ . اگر ورثۀ میّت علاوه بر زوج یا زوجه، جدّ یا جدّۀ مادری یا هر دو و برادر یا خواهر مادری یا هر دو باشند، زوج یک دوم و زوجه یک چهارم از اصل اموال را ارث می‌برد^[۲۰] و باقیمانده بین سایر ورثه به‌طور مساوى تقسیم میشود، هرچند بعضى مذکّر و بعضى مؤنّث باشند.

ج۴، مسئله ۱۲۱۸ . اگر ورثۀ میّت علاوه بر زوج یا زوجه، جدّ یا جدّۀ پدری یا هر دو و برادر یا خواهر پدر و مادری^[۲۱] یا هر دو باشند، زوج یک دوم و زوجه یک چهارم از اصل اموال را ارث می‌برد، و باقیمانده به سایر ورثه ارث می‌رسد و در فرضى که همۀ آنان مذکّر یا مؤنّث باشند، اموال بینشان به‌طور مساوى تقسیم میشود و اگر مختلف باشند، هر مذکّرى دو برابر مؤنّث ارث میبرد.

ج۴، مسئله ۱۲۱۹ . اگر ورثۀ میّت علاوه بر زوج یا زوجه، اجداد یا جدّات یا هر دو – هم از طرف پدر و هم از طرف مادر – و برادران یا خواهران یا هر دو – برخى پدر و مادرى^[۲۲] و برخى مادرى – باشند، زوج یک دوم و زوجه یک چهارم از اصل اموال را ارث می‌برد و سهم الارث خویشان مادرى اعم از برادران و خواهران و اجداد و جدّات یک سوم از اصل اموال متوفّی می‌باشد که به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود، هرچند بعضی مذکّر و بعضی مؤنّث باشند و باقیمانده، به خویشان پدرى^[۲۳] ارث می‌رسد و به هر مذکّرى دو برابر مؤنّث داده میشود و اگر همه مذکّر یا مؤنّث باشند، به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود.

ج۴، مسئله ۱۲۲۰ . اگر ورثۀ میّت علاوه بر زوج یا زوجه، جدّ یا جدّۀ پدری یا هردو و برادر یا خواهر مادری یا هر دو باشند، زوج یک دوم و زوجه یک چهارم از اصل اموال را ارث می‌برد و چنانچه متوفّی فقط دارای یک برادر یا خواهر مادری باشد یک ششم از اصل اموال را ارث میبرد و اگر بیش از یک نفر باشند مجموعاً یک سوم اصل اموال را ارث می‌برند که به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود و باقیمانده، سهم الارث جدّ یا جدّۀ پدری است و چنانچه جدّ و جدّه هر دو باشند، جدّ دو برابر جدّه ارث میبرد.

ج۴، مسئله ۱۲۲۱ . اگر ورثۀ میّت علاوه بر زوج یا زوجه، جدّ یا جدّۀ مادری یا هر دو و برادر یا برادران پدر و مادری باشند، زوج یک دوم و زوجه یک چهارم از اصــل اموال را ارث می‌بــرد و سهم الارث جدّ یا جدّۀ مادری یک سوم اصل اموال می‌باشد و چنانچه هر دو باشند، یک سوم به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود و باقیماندۀ اموال، سهم الارث برادر یا برادران پدر و مادری می‌باشد.

ج۴، مسئله ۱۲۲۲ . اگر ورثۀ میّت علاوه بر زوج یا زوجه، جدّ یا جدّۀ مادری یا هر دو و یک یا چند خواهر پدر و مادری باشند، زوج یک دوم و زوجه یک چهارم از اصل اموال را ارث می‌برد و سهم الارث جدّ یا جدّۀ مادری یا هر دو، یک سوم اصل اموال می‌باشد و چنانچه هر دو باشند، یک سوم به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود و باقیماندۀ اموال سهم الارث خواهر یا خواهران پدر و مادری می‌باشد.

ج۴، مسئله ۱۲۲۳ . اگر ورثۀ میّت علاوه بر زوج یا زوجه، اجداد یا جدّات یا هر دو – هم از طرف پدر و هم از طرف مادر – و برادر یا خواهر مادرى باشند، زوج یک دوم و زوجه

یک چهارم از اصل اموال را ارث می‌برد و سهــم الارث جــدّ یا جـدّۀ مادرى و بــرادر یا خواهــر مادرى یک سوم اصل اموال می‌باشد که به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود، هرچند بعضى مذکّر و بعضى مؤنّث باشند و باقیمانده، سهم الارث جدّ یا جدّۀ پدرى است و چنانچه هر دوی آنان باشند، از این مقدار، جدّ دو برابر جدّه ارث می‌برد.

ج۴، مسئله ۱۲۲۴ . اگر ورثۀ میّت علاوه بر زوج یا زوجه، جدّ‌ یا جدّۀ پدرى یا هر دو و برادر یا خواهر یا برادر و خواهر بعضى پدر و مادری^[۲۴] و بعضى مادرى باشند، زوج یک دوم و زوجــه یک چهارم از اصل اموال را ارث می‌برد و چنانچه میّت فقط دارای یک برادر یا خواهر مادری باشد، یک ششم اصل اموال و در صورتی که بیشتر از یک نفر باشند، مجموعاً یک سوم اصل اموال وی را ارث می‌برند که به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود و باقیمانده سهم الارث برادر یا خواهر یا برادر و خواهر پدر و مادری و جدّ یا جدّۀ پدرى یا هر دوی آنان است و سهم الارث هر مذکّر، دو برابر مؤنّث می‌باشد.

ج۴، مسئله ۱۲۲۵ . اگر ورثۀ میّت علاوه بر زوج یا زوجه، جدّ یا جدّۀ مادرى یا هر دو و برادر یا خواهر یا برادر و خواهر، بعضى پدر و مادری^[۲۵] و بعضى مادرى باشند، زوج یک دوم و زوجه یک چهارم از اصل اموال را ارث می‌برد و سهم الارث جدّ یا جدّۀ مادرى یا هر دو و برادر یا خواهر یا برادر و خواهر مادرى یک سوم

اصل اموال است که به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود و باقیمانده، سهم الارث برادر یا خواهر یا برادر و خواهر پدر و مادری است که سهم هر مذکّر دو برابر مؤنّث می‌باشد.