مسئله ۱۹۹ : برای محرم جایز نیست که هرگونه مزاحمتی و اذیتی نسبت به هر حیوان صحرائی ایجاد نماید، چه به طور شکار باشد و یا کشتن و یا زخمی کردن و یا خرد کردن یکی از اعضایش و یا هرگونه اذیت رسانی دیگر باشد، همچنان که برای کسی که محرم نباشد ولی در حرم باشد نیز حرام است، و مقصود از شکار صحرائی حیوانی است که به حسب طبع اولی خود وحشی و گریزنده باشد اگرچه به سبب عارضی اهلی شده باشد، و بنا بر اظهر فرقی ـ در حکمی که ذکر شد ـ بین حرام گوشت و حلال گوشت نیست .
مسئله ۲۰۰ : همچنان که شکار حیوان صحرائی بر محرم حرام است، کمک او به دیگری در شکار نیز حرام است، هرچند کمک او از قبیل اشاره کردن به شکار باشد، و در حرمت کمک بین اینکه شکارچی محرم باشد یا محل فرقی نیست، بلکه احتیاط این است که در هیچ کاری از کارهایی که بر خود محرم حرام می‌باشد به او کمک نکند، چه شکار باشد و یا کشتن و یا غیر آن، از کارهایی که در مسأله (۱۹۹) ذکر شد .
مسئله ۲۰۱ : برای محرم جایز نیست که شکار را نزد خود نگه دارد، چه خودش آن را شکار کرده باشد ـ اگرچه شکارش پیش از احرام باشد ـ و یا دیگری شکارکرده باشد، و چه شکار در حرم صورت گرفته باشد یا در بیرون آن .
مسئله ۲۰۲ : برای محرم جایز نیست از گوشت شکار بخورد، هرچند شکار کننده محل و در بیرون حرم شکار کرده باشد، و بنا بر احتیاط بر محل نیز حرام است خوردن گوشت شکاری که محرم در بیرون حرم آن را شکار کرده باشد، و با شکار کردن آن را کشته باشد یا پس از شکار آن را سر بریده باشد، و همچنین حرام است بر محل خوردن گوشت شکاری را که محرم یا محل آن را در حرم شکار یا کشته باشد .
مسئله ۲۰۳ : جوجه شکار صحرائی حکم خود شکار صحرائی را دارد، و امّا تخم آن بعید نیست که برداشتن شکستن و خوردن آن بر محرم حرام باشد، و احتیاط این است که دیگری را نیز بر این کارها کمک نکند .
مسئله ۲۰۴ : احکام گذشته ـ همچنان که بیان شد ـ مختص به حیوان صحرائی است و از جمله آن ملخ است،
و امّا شکار حیوان دریایی اشکالی ندارد، و مقصود از شکار دریایی آن است که فقط در آب زندگی کند مانند ماهی و امّا حیوانی که در صحرا و دریا هر دو زندگی می‌کند پس ملحق به صحرایی می‌باشد، و بنا بر اظهر در صورت شک به اینکه صحرایی است یا نه شکار آن اشکالی ندارد .
مسئله ۲۰۵ : همچنان که شکار صحرائی بر محرم حرام است کشتن هر حیوانی بر او حرام است اگرچه شکار نباشد، و از این حکم چند چیز استثناء می‌شود :
۱ـ حیوانات اهلی اگرچه به علت عارضی وحشی شده باشند، مانند گوسفند و گاو و شتر، و پرندگانی که قدرت پرواز ندارند، مانند مرغ حتی مرغ حبشی، پس برای محرم کشتن اینها جایز است، همچنان که در صورت شک به اینکه حیوان اهلی است یا نه کشتن آن جایز است .
۲ ـ آنچه محرم از آن بر خود بترسد یا قصد جان او را داشته باشد، از درندگان و مارها و غیر آنها، پس کشتن اینها برای محرم جایز است .
۳ـ پرندگان درنده در صورتی که کبوترهای حرم را اذیت کنند، پس کشتن اینها نیز جایز است .
۴ـ افعی و مار سیاه و مارهای خطرناک و عقرب و موش، پس کشتن آنها در هر حال برای محرم جایز است، و هیچ کفاره ای در کشتن آنچه گفته شد نیست، همچنان که هیچ کفاره ای در کشتن هیچ درنده ای نیست، مگر شیر بنا بر مشهور .
و گفته شده است : که کشتن درندگانی که قصد جان محرم نداشته باشند کفاره دارد، و آن عبارت است از قیمت آنها .
مسئله ۲۰۶ : برای محرم جایز است که به کلاغ و باز شکاری تیراندازی کند، و در صورتی که تیر به آنها بخورد و کشته شوند کفاره ندارند .
کفارات شکار
برای کشتن و شکار هر یک از حیوانات صحرایی در شریعت مطهره کفاره ای معین شده است که در مسائل ذیل بیان خواهد شد .
مسئله ۲۰۷ : در کشتن شترمرغ، یک شتر، و در کشتن گاو وحشی، یک گاو، و همچنین در کشتن خر وحشی بنا بر احوط، و در کشتن آهو و خرگوش، یک گوسفند، و همچنین در کشتن روباه بنا بر احتیاط یک گوسفند کفاره هست .
مسئله ۲۰۸ : کسی که شکاری کرد چنانچه کفاره آن شتر باشد و قیمت آن را نداشته باشد باید شصت مسکین را اطعام نماید، برای هر مسکین یک مد، که گفته می‌شود : تقریباً سه چهارم کیلو است ( ۷۵۰ گرم )، و اگر این را هم نتواند باید هیجده روز روزه بگیرد، و اگر کفاره گاو باشد و قیمت آن را هم نداشته باشد باید سی مسکین را اطعام نماید، و اگر این راهم نتواند نه روز روزه بگیرد، و اگر کفاره گوسفند باشد و قیمت آن را نداشته باشد باید ده مسکین را اطعام نماید، و اگر متمکن نباشد باید سه روز روزه بگیرد .
مسئله ۲۰۹ : کفاره کشتن پرنده سنگخوار و کبک و دُرّاج و مانند آن، یک بره است که از شیر گرفته شده و علفخوار باشد، و کفاره شکار گنجشک و قبره ( یعنی چکاوک ) وصعوه ( یعنی سنگانه ) بنا بر اظهر یک مد از طعام است، یعنی گندم یا جو یا نان و مانند اینها، و مقدار مد در مسأله قبل بیان شد، و کفاره کشتن غیر آنچه که ذکر شد از پرندگان، مثل کبوتر و مانند آن یک گوسفند است، و کفاره کشتن جوجه آن یک بره یا بزغاله است، و حکم تخم آن در صورتی که در آن جوجه ای که حرکت کند باشد حکم جوجه آن است، و در صورتی که حرکت نکند یک درهم باید کفاره بدهد، و همچنین بنا بر احوط اگر جوجه ای در آن نباشد، و کفاره کشتن یک ملخ یک دانه خرما یا یک مشت دست از طعام است، و دوّمی افضل است، و در صورتی که بیش از یک ملخ بکشد به تعدادی که کشته باید کفاره را تکرار کند، مگر اینکه مقداری که کشته از نظر عرف زیاد باشد که در این صورت باید یک گوسفند کفاره بدهد .
مسئله ۲۱۰ : کشتن موش صحرایی و خار پشت و سوسمار، یک بزغاله کفاره دارد، و کشتن عظایه ( یعنی مارمولک ) یک مشت از طعام کفاره دارد .
مسئله ۲۱۱ : کفاره کشتن عمدی زنبور دادن مقداری طعام است، و در صورتی که کشتن به جهت دفع اذیت باشد کفاره ندارد .
مسئله ۲۱۲ : اگر محرم در بیرون حرم شکار کند، کفاره هر حیوانی را بر حسب مورد و بر طبق آنچه که بیان کردیم باید بدهد، و اگر کفاره ای برای آن بیان نشده است، باید معادل قیمت فعلی آن در بازار را بدهد، و اگر غیر محرم در حرم شکار کند، باید قیمت را بدهد، مگر در شیر که بنا بر اظهر کفاره آن یک قوچ است، و اگر محرم در حرم شکار کند، پس باید هم کفاره محرم در خارج حرم و هم کفاره غیر محرم در حرم را بدهد .
مسئله ۲۱۳ : در راهی که ملخ زیاد است، بایستی محرم را خود را کج کند که آن را نکشد، و اگر نتواند این کار را بکند، در این صورت کشتن آن اشکالی ندارد .
مسئله ۲۱۴ : اگر عده‌ای که مُحرِمَند در کشتن شکاری شرکت کردند، بر هر یک کفاره مستقلی واجب است .
مسئله ۲۱۵ : کفاره خوردن شکار مانند کفاره خود شکار است، پس اگر محرم شکاری کرد و آن را خورد، دو کفاره باید بدهد، یکی برای شکار و دیگری برای خوردن آن .
مسئله ۲۱۶ : اگر کسی که محرم نیست شکار همراه داشته باشد و داخل حرم شود، باید او را رها کند، و چنانچه رهایش نکرد تا مرد باید کفاره بدهد، و اگر کسی احرام ببندد در حالی که شکار همراه داشته باشد، حرام است آن را نگهدارد، در تمام صورتهای مسأله که بیان آنها در مسأله ( ۲۰۱ ) گذشت، و چنانچه رهایش نکرد تا مرد باید کفاره بدهد، و بنا بر احتیاط اگرچه مردنش قبل از ورودش به حرم باشد باید کفاره بدهد .
مسئله ۲۱۷ : وجوب کفاره در کشتن شکار و خوردنش فرقی ندارد بین اینکه از روی عمد یا سهو یا ندانستن باشد .
مسئله ۲۱۸ : در شکار مکرر کفاره نیز مکرر می‌شود، و خواه شکار از روی خطا و اشتباه یا فراموشی یا اضطرار و ناچاری باشد، و یا جهل ندانستنی که صاحب آن معذور باشد، و همچنین است در صورت عمد اگر شکار در حرم
و شکار کننده غیر محرم باشد، یا شکار کننده محرم به احرامهای متعدد باشد، مانند اینکه یک شکار در احرام عمره تمتع و شکار دیگری در احرام حج و شکار سوّمی در احرام عمره مفرده نموده باشد، و اما اگر شکار عمداً از محرم به یک احرام مکرر شد، پس از بار اول دیگر کفاره واجب نخواهد شد، بلکه از کسانی است که خداوند متعال در باره آنها فرموده است : (و من عاد فینتقم الله منه) . یعنی : و آنکه بازگشت کرد خداوند از او انتقام خواهد گرفت .