دوّم : از واجبات حج تمتع وقوف در عرفات با قصد قربت و اخلاص است، و مراد از وقوف حضور در عرفات است، خواه سواره و خواه پیاده، و خواه آرام و خواه در حال حرکت .
مسأله ۳۶۵ : حدود عرفات عبارتند از دشتهای ( عرنه ) و ( ثویة ) و ( نمرة ) تا ( ذی المجاز )، از ( مأزمین ) تا آخرین جای وقوف، و خود اینها حدود عرفات می باشند و جزء موقف نیستند .
مسأله ۳۶۶ : ظاهر این است که کوه ( رحمة ) جزء موقف است، ولی افضل ایستادن در دامنه کوه از طرف چپ آن است .
مسأله ۳۶۷ : وقوف باید از روی قصد و اراده باشد،
و اگر در اوّل وقت وقوف مثلاً، آن را قصد کند و بعد از آن بخواهد یا بیهوش شود تا آخر وقت، کفایت می‌کند، و اگر بدون اینکه قصد وقوف کرده باشد در تمام وقت در حال خواب یا بیهوش باشد، وقوف از او حاصل نشده است، و امّا اگر قصد وقوف کرده ولی در تمام وقت یا خواب و یا بیهوش باشد، کفایت این وقوف مورد اشکال است .
مسأله ۳۶۸ : واجب است روز نهم ذی الحجه از اوّل ظهر تا غروب در عرفات باشد، ولی واجب بودن وقوف از اوّل ظهر مبنی بر احتیاط است، و اظهر این است که جایز است آن را از اوّل ظهر به مقدار انجام یک غسل و خواندن نماز ظهر و عصر پشت سر هم به تأخیر اندازد .
و وقوف در تمام وقت یاد شده اگرچه واجب است و کسی که آن را اختیاراً ترک کند گناهکار است، ولی جزء ارکان نیست، یعنی اینکه اگر وقوف را در مقداری از وقت ذکر شده بجا نیاورد حجش باطل نمی‌شود .
آری اگر از روی اختیار وقوف را به طور کامل ترک نماید حجش باطل می‌شود، بنابراین رکن از وقوف عبارت است از مختصری وقوف .
مسأله ۳۶۹ : کسی که وقوف اختیاری عرفات را درک نکند، ـ یعنی وقوف در روز ـ به علت فراموشی باشد و یا ندانستن حکم شرعی، اگر کوتاهی در یاد گرفتن آن نداشته، و یا عذر دیگری، واجب است وقوف اضطراری را انجام دهد ـ یعنی وقوف در مقداری از شب عید ـ و در صورت درک وقوف اضطراری حج صحیح خواهد بود، ولی اگر آن را عمداً ترک کند حج باطل خواهد شد .
این در صورتی است که بتواند وقوف اضطراری را به گونه ای انجام دهد که بتواند قبل از طلوع آفتاب در مشعر باشد، ولی اگر ترس آن را داشته باشد که به علت وقوف اضطراری به وقوف مشعر در وقت ذکر شده نرسد، واجب است به وقوف در مشعر اکتفا کند، و حجش صحیح است .
مسأله ۳۷۰ : بیرون رفتن از عرفات قبل از غروب آفتاب از روی عمد و با دانستن حکم آن حرام است، ولی حج را باطل نمی‌کند، و در صورتی که دوباره برگردد به عرفات چیزی بر او واجب نیست، ولی اگر برنگردد باید یک شتر کفاره بدهد و آن را در روز عید قربان بکشد، و احوط این است که آن را در منی بکشد نه مکه، و اگر نتواند این کفاره را بدهد باید هیجده روز روزه بگیرد، یا در مکه و یا در راه برگشتن و یا نزد اهل و عیالش، و احوط و اولی این است که آنها را پشت سر هم بگیرد .
و این حکم در مورد کسی که از روی فراموشی و یا ندانستن حکم از عرفات بیرون رفته، نیز جاری است، بنابراین پس از دانستن حکم و یا به یاد آمدن باید برگردد، و اگر در این دو صورت برنگردد، بنا بر احوط باید کفاره بدهد .
مسأله ۳۷۱ : از آنجا که برخی از واجبات حج، مانند وقوف در عرفات و مشعر و رمی جمرات و شب ماندن در منی، باید در روزها و شب‌های بخصوصی از ماه ذی الحجه الحرام بجا آورده شوند، بنابراین بر مکلف واجب است که راجع به دیدن هلال این ماه تحقیق کند، تا اینکه بتواند مناسک حج خود را در وقت هایش انجام دهد .
و در صورتی که هلال نزد قاضی اماکن مقدسه ثابت شود و بر طبق آن حکم کند، ولی بر طبق ضوابط شرعی نباشد، در این صورت بعضی فرموده اند : اگر مکلف احتمال مطابقت حکم را با واقع بدهد، حکم او در حق چنین مکلفی حجت است، و باید از او متابعت کند و آثار ثبوت شرعی هلال را در آنچه که مربوط به حجش می‌شود، مانند وقوف در عرفات و مشعر و غیر این دو، جاری و عمل کند، پس اگر عمل کرد حجش صحیح و اگرنه باطل خواهد بود.
بلکه بعضی فرموده اند : پیروی از حکم او حتی در صورت یقین به عدم مطابقت نیز کفایت می‌کند، در صورتی که تقیه اقتضای پیروی از حکم او را داشته باشد.
ولی هر دو فرمایش در نهایت اشکال است، و بنابراین اگر برای مکلف ممکن شود که اعمال حج را در اوقات مخصوص خود بر طبق ضوابط شرعی در باب ثبوت هلال بجا آورد، و آنها را به‌همین صورت بجا آورد، بنا بر اظهر حجش صحیح است در تمام صورتهای مسأله، و اگر آنها را به‌صورت یادشده بجا نیاورد، اگرچه به علت عذری باشد، پس اگر از نظر و حکم قاضی نیز در وقوف در عرفات و مشعر پیروی نکرد، شکی در باطل بودن حجش نیست ولی اگر از او پیروی کند صحت حج او مورد اشکال است.